Tarihi Havagazı Fabrikası



Tarihi Havagazı Fabrikası Kültür Sanat Merkezi

150 yıl önce Fransızların yaptığı tarihi binanın yenilenmesiyle ilgili ihaleyi kazanan firma ile sözleşme imzalandı.
İzmir Büyükşehir Belediyesi, yaklaşık 150 yıl önce Fransızlar tarafından inşa edilen Alsancak'taki tarihi Havagazı Fabrikası'nın yenilenmesiyle ilgili açtığı ihaleyi sonuçlandırdı. Yenileme işi için Akdemir Madencilik İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. ile 1 milyon 645 bin 570 YTL ihale bedeli karşılığında sözleşme imzalandı. Büyükşehir Belediyesi, 9 ay içinde bu tarihi mekanda yeni bir kültür-sanat merkezi oluşturmayı hedefliyor.
Yıkım başlıyor
Havagazı Fabrikası Restorasyon Projesi gereğince, 24 bin metrekarelik açık alan üzerindeki 2850 metrekarelik inşaat alanına sahip tescilli yapılar dışındaki tüm yapılar yıkılacak. Aslına uygun olarak restore edilecek tescilli yapılar ise, Gençlik Merkezi olarak kullanılacak. Fabrika sahasındaki dökümhane binası, kafeterya olarak planlanıyor. Depo binaları da sergi salonu ve sanat atölyeleri şeklinde düzenlenecek. Ayrıca diğer tescilli yapılar, okuma salonu satış birimi ve idari bina olarak kullanılmak üzere restore edilecek. Alanın gerisindeki iki katlı betonarme bina da yeniden düzenlenecek. Ayrıca, Havagazı Fabrikası'nın simgesi konumunda olan dev baca, güçlendirilerek korunacak.
Açık alan düzenlemeleriyle İzmirliler için yeni bir kültür-sanat merkezi konumuna kavuşturulacak olan tarihi Havagazı Fabrikası'nın yer teslimi, Mayıs ayı başında yapılacak. Çalışmanın, 250 günde tamamlanması öngörülüyor.
Liman gerisindeki Havagazı Fabrikası'nın restore edilerek kültürel aktivite merkezi haline getirilmesi, İzmir'i kültür ve sanat merkezi vizyonuna ulaştıracak en önemli projelerden biri olacak. Fransızlardan kalma tarihi yapı, restorasyon sonrasında 24 saat yaşayan bir merkez haline getirilecek. Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğlu, kentte günümüze kadar ayakta kalabilen az sayıdaki tarihi eseri yaşatmak için ellerinden geleni yaptıklarını söyledi.
Yeni Asır gazetesi  Pts 30 Nis 2007, 05:28

Tarihi havagazı fabrikası(Eski hali)

 İzmir'in sembol yapılarından biri olan tarihi Havagazı Fabrikası, Büyükşehir Belediyesi tarafından gerçekleştirilen restorasyon çalışmalarıyla, kentin önemli kültür merkezlerinden biri haline getirildi. Havagazı Fabrikası Restorasyon Projesi gereğince, 23 bin 250 metrekarelik açık alan üzerindeki 2 bin 850 metrekarelik inşaat alanına sahip tescilli yapılar dışındaki tüm yapılar yıkıldı, dev baca güçlendirildi.

19.yüzyılın ikinci yarısında ticaret hacmindeki hızlı büyümeyle birlikte, İzmir'in sanayi yaşantısında da önemli gelişmeler yaşadı. İplik fabrikası, havagazı fabrikası, su fabrikası gibi büyük sanayi işletmeleri açıldı. İzmir'de ortaya çıkan sanayi kullanışları, Aydın Garı ve iskeleye yakın olması nedeniyle bu kesimlerde yer aldı.
1857 yılında Andre Morchais adındaki girişimci, Paris Gaz Şirketi adına İzmir'de bir havagazı fabrikası kurmak için Osmanlı Devleti'ne başvurur. Ancak ölümü ile başvuru geçerliliğini kaybeder.

İlk girişimden sonra bu kez 1859 yılında İstanbullu gazeteci A.Edwards İzmir'de havagazı fabrikası kurmak için Osmanlı Devletine başvurur. Başvuru, 40 yıllık imtiyazla onaylanır. Fabrikanın yapımı 1862 yılında başlar. Havagazı üretim tesisi, merkezi Glasgow'da bulunan “Lanloux and Sons” fabrikası tarafından kurulur. Fabrikanın kuruluş çalışmaları sürerken kent içi nakil şebekesi de hazırlanmıştır. Fabrikanın kuruluşu sırasında kent içi aydınlatma için 600 fener öngörülmesine karşın kentin hızlı büyümesiyle bu sayı 3000'e ulaşacaktır. Bu nedenle fabrikada zaman zaman kapasite artırımı için ekler inşa edilmiştir. Fakat 1900'lü yılların başında elektrik kullanımın yaygınlaşmaya başlamasıyla, 1904 yılından itibaren İzmir'in aydınlatılmasının elektriğe dönüşüyle, havagazı kullanımı mutfaklar sınırlanmış. 1.Dünya Savaşı başlarına kadar hem gaz hem elektrikle aydınlanmaya devam edilmiş ancak daha sonra havagazı ile aydınlanma terkedilmiştir. Cumhuriyet döneminde yabancı şirketlerin imtiyazları uzatılmadığından belediyeye devredilmiş ve havagazı mutfaklarda kullanılmaya uzun süre devam etmiştir.

1955 yılında kapatılan fabrika binalarının büyük bir bölümü günümüze ulaşamamıştır. Son olarak Eshot ve İzulaş tarafından kullanılan fabrika binası koruma kurulundan gerekli izinler alındıktan sonra restorasyon çalışmaları başlamıştır.
Fabrika sahasındaki dökümhane binası kafeterya olarak planlanırken, depo binaları da sergi salonu ve sanat atölyeleri şeklinde düzenlendi. Diğer tescilli yapılar ise okuma salonu satış birimi ve idari bina olarak kullanılmak üzere restore edildi. Alanın gerisinde iki katlı betonarme bina da yenilendi.

Daha detaylı fotoğraflar için