Menderes(Cumaovası)

Coğrafi Konum

Menderes İlçesi, ilimizin güneyinde yer alan, Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü, yüzölçümü 788,66 km2, yüksekliği 64 metre olan toprakları verimli, 40 km’ lik sahil şeridinde birbirinden güzel kıyı, koy, turistik işletme ve tesisleri ile İzmir İlinin güzel ve potansiyeli yüksek turistik bir ilçesidir. Menderes İlçesi karayolu ile İzmir İl merkezine 20 km mesafededir. İzmir/Aydın demiryolu ve karayolu ilçe sınırlarından geçmektedir.

Kuzeyinde Gaziemir, güneydoğusunda Torbalı vardır. En yüksek yeri Çatalkaya ve Gümüşsu Dağlarıdır. Batıda küçük tepeler halinde Sandı Dağları vardır.

Akarsuları: Menderes’in yaz kış akan dere ve ırmakları yoktur. Çatalkaya’dan çıkıp Görece üstünden Menderes’e giren ve buradan Şaşal yoluyla Bulgurca Ahmetbeyli istikametinde devam eden, en belli başlı deresi Karakuyu Deresidir. Yalnızca kışın akmaktadır. Bundan başka, istasyonun doğusunda Kısık’ın doğu ve güneydoğu sırtlarından gelen Deliboğan Deresi, kışın yağmurun bol olduğu zamanlar kuvvetli akışa sahiptir.

Doğal Bitki Örtüsü: Akdeniz’in karakteristik bitki örtüsü Maki burada hakimdir. Yine, zeytin, çam ve az sayıda da olsa meşe, ve kayın bulunmaktadır. Bundan 30-40 sene öncesine kadar çam ormanlarıyla kaplı olan dağlar, bugün ne yazık ki seyrek makilerle kaplıdır. Ormanlar, tarla ve odun için kesilip yakılmıştır.

İklimi: Menderes’te Akdeniz iklimi hüküm sürer. Kışlar ılık ve yağışlı, yazlar kurak ve sıcak geçer. Genellikle rüzgâr kuzeyden esmektedir. Kışın ısı en çok -1°C kadar düşer ki, pek ender rastlanır. Yazın ise sıcaklık 40-45 °C kadar yükselir.

Yetiştirilen Ürünler: İlçe halkının büyük bir çoğunluğu tarımla uğraşır. Menderes denince akla tütün gelir. Fakat son yıllarda tütün dikimine getirilen sınırlama üretimi oldukça azalmıştır. İlçede üzüm, incir, zeytin yetiştirilir. Tahıl ihtiyaç oranında ekilir. Son yıllarda Karadeniz Bölgesi’nden gelip, Altıntepe mahallesine yerleşenler seracılık yapmaktadırlar. Menderes’te tüm bu ürünlerden başka bol miktarda sebze ve meyve yetiştirilmektedir.

Hayvancılık: Hayvancılık yok denecek kadar azdır. Çevre köylerde küçük baş hayvancılık yapılmaktadır. Bunun yanı sıra tavukçulukta yapılmaktadır.

Madenler: Maden bakımından çok zengin sayılmamakla birlikte, Etibank’ın işletmeye açtığı perlit madeninin rezervi çok geniş ve büyüktür. Ülke ekonomisine katkısı çoktur. Son yıllarda Efemçukuru Köyü yakınlarında altın madeni bulunmuştur. Yeniköy yöresinde az ve önemsiz miktarda linyit yatakları, çimento mayası denilen madene ait ocaklar vardır. Son zamanlarda kalorisi yüksek kömür bulunmuştur.

.GÜMÜLDÜR
İzmir’in Günüybatı sahilinde yer alan Gümüldür, Menderes ilçesine bağlı, şirin ve tipik bir Ege Kasabası olup, İzmir’e 80 km. mesafedir.
İlk kez 19. yüzyılda yerleşim alanı olmuştur. Tarıma yönelik bu bölgede Rum ve Türk nüfus, iki ayrı yerleşim bölgesi oluşturmuştur. Cumhuriyet döneminden sonra Gavur Köy Rum yerleşimi boşalmış, bugün Köy adı ile anılan iç kesim Müslümanlarca oturularak korunmuştur.
Gümüldür dünyaca ünlü mandalin türü olan satsumanın yetiştirici bölgesi olarak bilinmektedir. Belde adını Avrupa ihracat piyasalarında satsuma cinsi Mandalina ürünü ile tanıttığı kadar, 8 km.’lik sahil şeridine sahip denizi, kumsalı, güneşi ve tipik Akdeniz iklimi ile de duyurmuştur.
ÖZDERE
Özdere İon uygarlığının Efes’ten başlayan ve Teos’a kadar uzanan Ege sahil çizgisi üzerinde yer almaktadır. Şimdiki adı Özdere olan beldenin tarihe uzantısı Kesre ismi ile başlar. Kesre Köyü 1700’lü yıllarda Özdere’nin orjini olan şimdiki Cumhuriyet mahallesinin 1 km kuzeyinde dağların yamacına kurulmuştur, 1960 yılında Özdere ismini almıştır. Belde 22 km.lik sahil şeridi ile Ege’yi kucaklamaktadır. Belde Akdeniz iklimine sahip olup, çevresi ormanlarla kaplı olduğu için temiz havası ile de ünlüdür.
Tarihçesi:  

Menderes’in Tarihi

Menderes’in tarihçesi Roma devrine kadar uzanmaktadır. Bazı kalıntıların incelenmesinden anlaşıldığına göre ilk toplu hayat Bizans devrine aittir. Polis Hora Ayena adlı iki büyük şehir vardır. Bu iki şehir Taşköprü ile birbirine bağlanmıştır. Bu olay 600 yıllarına rastlar. 1071 Malazgirt savaşından evvel birçok Selçuklu Beyi, önce doğu sonra batı Anadolu’ya yerleşmişlerdir. Savaştan sonra yerleşme daha da hızlanmıştır. Yeni, köy ve şehirler kurulmuştur. Anadolu Beylikleri zamanında her iki köyü zapteden Aydın Oğulları’ndan Cüneyt Bey’e izafeten yeni kurulan köye Cüneydabat adı verildiği sanılmaktadır. 14. yüzyıl ortalarında memleketini genişleten Karasi Beyliğini ilhak eden Orhan Gazi’nin, tesir ve nüfusu İzmir’e kadar yayılmıştır. O tarihten itibaren Menderes belli bir köy olarak tanınmaya başlamıştır. 14. yüzyıl sonlarında Yıldırım Beyazıt İzmir’i ele geçirmiş ve Menderes çevresinde kendisini tanıtmış olan Cüneyt Bey’in babası İbrahim Ağayı İzmir’e subaşı olarak atamıştır. Yıldırım Beyazıt’ın seferden sefere koşması İzmir’in Rodos şövalyelerinden iyice temizlenmesini engellemiş ise de, Timur sonuca ulaşmıştır. 1402-1403 kışını bu çevrede geçiren Timur, İzmir yakınlarına gelerek şövalyelerin başı olan Gulliame ve Muni’den şehri boşaltmalarını istedi. Red cevabı üzerine şehri işgal etti. 1403 yılının ilk günlerinde İzmir, Timur’un eline geçti. Timur, Orta Asya’da yapacağı savaşlar için buradan ayrılırken eski topraklarını Aydınoğulları’na iade ettiyse da önceden Yıldırım Beyazıt tarafından subaşı olarak tayin edilen İbrahim Ağa’nın oğlu Cüneyt Bey sahneye çıktı. Cüneyt Bey Poliahora (bu ad sonradan Ballı Kaya diye anıldı) denilen yere bey olarak tayin edildi. Babasının ölümü ve Timur’un burayı terk etmesinden yararlanıp, Edirne’de hüküm sürmekte olan Yıldırım Beyazıt’ın oğlu Süleyman Çelebi’den de yardım görerek, Aydınoğullarını İzmir’den uzaklaştırdı.  1405-1406’dan sonra hamisi isyan ettiği için tevkif edilip Rumeli’ne sürüldü. Daha sonra bir fırsatını bulup tekrar İzmir’e geldi. Mehmet, bütün kardeşlerini saf dışı ederek Osmanlı saltanatını ele geçirdikten sonra Cüneyt’e karşı harekete geçerek 1415 yılında İzmir’i kuşattı. On günlük bir kuşatmadan sonra Cüneyt Bey İzmir’i terk ederek Bizans’a sığındı. Bizanslılar kendisini hapsettiler ve ellerinde bir koz olarak kullanmaya başladılar. Mehmet Çelebi’nin, İzmir’i istilasında kendisine Rodos Şövalyeleri ne Midilli prensi de yardım etti. Çünkü Cüneyt Bey’den onlar da yılmışlardı. Cüneyt Bey Bizans’ta hapis kaldığı sürece boş durmadı. Çelebi Mehmet’in ölümünden sonra da bu isteğine kavuştu. Bizans tarafından tahliye edildi. Çünkü Cüneyt Bey, Bizans’ta hapis kaldığı sürece Genç Osmanlılar devamlı seferden sefere koşmuşlardı. Bu durum Bizans’ın hiç işine gelmiyordu. Bu sebeple tahliye edilen Cüneyt Bey Düzmece Mustafa hareketine katıldı. Daha sonrada 1422 tarihinde İzmir’e gelerek bir süre tekrar buraya hakim oldu . 1424 veya 1426 tarihinde İzmir’e gelerek bir süre tekrar buraya hakim oldu. 1424 veya 1426’da II. Murat tarafından yakalatılarak oğluyla beraber idam edildi. Bugün Karacaağaç’ta mezarı bulunmaktadır. Bundan sonra İzmir, dolayısıyla Menderes daimi olarak Osmanlı himayesine katılmıştır. Cüneyt Bey olduğu sıralarda, kendi adıyla anılan bir de cami yaptırmıştır. Mehmet Çelebi, Cüneyt Bey’i ortadan kaldırmak istediği sıralarda, Cüneyt Bey adını unutturmak için; Menderes’in güneyinde, bugün harabe olan ve yıkık minaresi olan camiyi yaptırmıştır. Bu bölgenin adını Cuma Tesmiye koymuştur. Cüneyt Bey’in, Sinan Fakı adlı kadısı varmış. Bu kadı hayli işler başarmış. Kadı efendi Menderes ile Gölcükler arasında kendi adıyla anılan bir köy kurmuş. Bu köyün halkı, veba salgını sonucu tümüyle ölmüş. Köyde bakımsız kaldığı için harap olmuştur. Bugün kalıntıları vardır. Rodos’un fethine çıkan Kanuni Sultan Süleyman’ın orduları bir süre Menderes’te konaklamıştır. Tertip ve düzeni burada kararlaştırmıştır. BU sırada bölgeye Cem Ovası denildiği kayıtlardan anlaşılmıştır. 9 Eylül 1922’de İzmir ile birlikte düşman işgalinden kurtarılmış ve CUMAOVASI adını almıştır. 3 Haziran 1988 tarihinde adı değiştirilerek "MENDERES" olmuş ve ilçe haline getirilmiştir. MENDERES’İN TARİHİ ESERLERİ Kasımpaşa Camii: Bugün Kasımpaşa mahallesinde bulunan ve halen kullanılmakta olan caminin kapısında şöyle denmektedir: Abdullah Oğlu Kasım (Mehmet Han oğlu Sultan Beyazıt, Tarih 93). Samancıoğlu Camii: Cüneyt Bey mahallesinde olan bulunmakta ve halen kullanılmaktadır. Samancıoğullarından Hacı Veli tarafından yaptırılmıştır. CUMAOVASI (MENDERES)’TE ÖNEMLİ TARİH VE DEĞİŞMELER İlk Belediye Teşkilatı, 1952 yılında kuruldu ve ilk başkan’ın adı Mustafa ÖNCÜ’ dür. Su ve Elektrik; Su 1961 yılında, elektrik ise 1965 yılında gelmiştir. İlçe Olma: 07 Haziran 1988 de Cumaovası Kasabası İlçe oldu ve adı da Menderes olarak değişti. İlçe teşkilatı Kuran kursunda işe başladı. Ayrıca Cumaovası Hava alanı da Adnan Menderes Hava Limanı adını aldı. Halen iç ve dış hatlara olmak üzere haftada 300 uçak inip kalkmakta, İstanbul Hava Limanı’ndan sonra ülkemizin ikinci büyük hava limanı olarak hizmete devam etmektedir.